GIỚI THIỆU CƠ QUAN NĂNG LƯỢNG NGUYÊN TỬ QUỐC TẾ

GIỚI THIỆU CƠ QUAN

NĂNG LƯỢNG NGUYÊN TỬ QUỐC TẾ

Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) là một tổ chức liên chính phủ hợp tác với mục đích đẩy mạnh việc sử dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình và ngăn chặn việc sử dụng năng lượng nguyên tử trong mục đích quân sự. IAEA được thành lập ngày 29/71957, hiện có 168 quốc gia thành viên và có trụ sở tại Viên, Áo.

Từ khi có Hiệp định Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) năm 1986, chức năng bảo đảm (safeguards) của IAEA được mở rộng và thực hiện qua các hiệp định bảo đảm song phương giữa IAEA với các nước thành viên NPT. Từ thập niên 1990, IAEA được giao thêm nhiệm vụ thanh sát (inspection) và báo cáo các trường hợp bị cho là vi phạm NPT lên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.

Hiện IAEA đã có 05 Tổng giám đốc qua các thời kỳ: ông W. Sterling Cole (1957-1961), ông Sigvard Eklund, (1961-1981), ông Hans Blix (1981-1997), ông Mohamed ElBaradei (1997-2009) và ông Yukiya Amano (2009-nay).

IAEA là cơ quan hoạt động theo nguyên tắc đồng thuận, Ban Thống đốc họp năm lần trong năm để chuẩn bị những nghị quyết cho Đại hội đồng. Các kỳ họp của Đại hội đồng được tổ chức tại Trung tâm quốc tế Viên.Thêm vào đó, IAEA còn hỗ trợ một trung tâm nghiên cứu có trụ sở tại Trieste,Italia. Trung tâm này đặt dưới quyền quản lý của Tổ chức Giáo dục, khoa học, văn hoá Liên hợp quốc (UNESCO).

IAEA là diễn đàn liên chính phủ về hợp tác khoa học và kỹ thuật trong lĩnh vực công nghệ hạt nhân vì mục đích hoà bình, cung cấp một hệ thống phòng ngừa quốc tế chống lại việc lạm dụng cũng như giúp hỗ trợ việc ứng dụng các biện pháp an toàn cho công nghệ này. Sau thảm hoạ Chernobyl, năm 1986, IAEA đã mở rộng các nỗ lực vì mục tiêu đảm bảo an toàn trong lĩnh vực nghiên cứu, sử dụng năng lượng hạt nhân của mình.

Từ năm 1981 đến năm 1997, IAEA được đặt dưới quyền lãnh đạo của Hans Blix, trong thời gian này, Hoa Kỳ và Anh Quốc cho rằng Iraq đã sản xuất vũ khí hạt nhân nhằm tìm cớ can thiệp quân sự vào I rắc. Lãnh đạo hiện nay của IAEA là người Ai Cập, Mohamed ElBaradei. Tại Đai hội đồng thứ 49, El Baradei được phê chuẩn đảm nhiệm chức vụ Tổng Giám đốc cho đến năm 2009.

Khi việc phổ biến hạt nhân phát triển mạnh trong thập niên 1990, IAEA được giao nhiệm vụ điều tra và thanh tra các vụ việc khả nghi vi phạm Hiệp ước Cấm phổ biến vũ khí hạt nhân theo sự uỷ quyền của Liên hợp quốc, dù vậy, tổ chức này chỉ báo cáo vụ việc cho Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, cơ quan duy nhất của Liên hợp quốc có quyền đưa ra các biện pháp cưỡng chế. Các kết quả thanh tra của tổ chức này thường rất thu hút sự chú ý của công luận trên toàn thế giới. Cho đến nay đã không có nhiều thay đổi trong cơ cấu tổ chức của IAEA.

Năm 2005, IAEA và Tổng Giám đốc Mohamed El Baradei được trao tặng giải thưởng Nobel hoà bình vì những cống hiến xuất sắc trong lĩnh vực an toàn hạt nhân và phát triển năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình. Trong bài diễn văn của mình, El Baradei nói rằng chỉ cần 1% số tiền được dùng để phát triển các loại vũ khí mới cũng đủ để nuôi sống toàn thể thế giới.

(Sản phẩm của FTC. Lưu hành nội bộ)